Het lijkt net of ik perfectionisten steeds vaker tegenkom. Het zijn de mensen die altijd de beste willen zijn. Die alles goed willen doen. Altijd streven naar het hoogst haalbare. Met een agenda waar je ‘u’ tegen zegt, en voor wie goede prestaties altijd nóg beter kunnen. Voel je je aangesproken? Lees bovenstaande regels nu nog eens door en vertel me: vind je deze beschrijving positief of negatief?

Dit is best een moeilijke vraag om te beantwoorden. Misschien ben je eerder geneigd ‘positief’ te antwoorden als je jezelf in de beschrijving herkent. Ook ik herken me er aardig goed in, maar weet eigenlijk niet zo goed of ik dit nu positief of negatief zou moeten vinden. Dat eeuwige streven naar het hoogst haalbare leidt vaak wel tot goede resultaten, maar is het ook niet dodelijk vermoeiend? En wanneer is het dan genoeg?

Is het erg om een perfectionist te zijn?
In de sportpsychologie is perfectionisme een hot topic. Er wordt veel onderzoek naar gedaan aangezien veel sporters perfectionistische trekjes vertonen. Ook buiten de sport komt het regelmatig voor, ga maar eens na bij je collega’s of familie. Maar is het nu erg om perfectionistisch te zijn? In principe is er niets mis met streven naar het hoogst haalbare. Je zou zelfs kunnen zeggen dat hoge doelen stellen en hard werken om deze te halen bewonderenswaardig is. Dit streven kan alleen wel op verschillende manieren.

Positief en negatief perfectionisme
Aan de ene kant kun je streven naar het hoogst haalbare vanuit de motivatie om het beste uit jezelf te halen. Hierbij stel je hoge maar haalbare doelen. Wanneer je een doel niet haalt, dan reageer je meestal met: ‘Helaas, maar ik heb ervan geleerd en doe het de volgende keer beter’. Deze instelling wordt positief perfectionisme genoemd.¹

Aan de andere kant is er negatief perfectionismeHierbij stel je onhaalbare, onrealistische doelen, die vaak wat dwangmatig nagestreefd worden.¹ Deze doelen móeten vaak gehaald worden, en gaan samen met veel kritiek op jezelf. De reactie wanneer je een doel niet haalt is: ‘Wat rot dat ik het niet heb gehaald, ik heb gefaald’.

In beide gevallen wordt er dus gestreefd naar het hoogst haalbare. Zoals eerder gezegd is daar niets mis mee. Het kan alleen vervelend worden wanneer het dwangmatig wordt en je jezelf de put in praat wanneer iets niet lukt. Succes hebben is fijn, maar alleen als het leuk blijft! Veel sporters balanceren vaak op het randje van ‘moeten’ versus ‘willen’. Wanneer je wel eens last hebt van negatief perfectionisme, dan kunnen onderstaande tips je helpen.

  1. Onderzoek of je gedachten wel kloppen
    Wanneer je merkt dat je negatieve dingen over jezelf denkt wanneer je doelen niet haalt, blijf jezelf dan continu vragen: ‘Waarom?’. Zoek naar concrete bewijzen voor een gedachte als ‘Ik kan het niet’. Zijn die er wel? De gedachte ‘Omdat het zo is’ telt natuurlijk niet. Vaak kun je deze bewijzen helemaal niet vinden. Wat zou een betere gedachte zijn die wél klopt?
  2. Stel realistische doelen
    Neem de doelen die je stelt eens onder de loep. Je hebt de meeste baat bij hoge, haalbare doelen. Zijn jouw doelen dat wel? Zo nee, pas ze dan aan. Vraag ook eens aan een ander of hij/zij denkt dat je doelen haalbaar zijn, dat helpt vaak!
  3. Houd altijd plezier in wat je nastreeft
    Als laatste is het belangrijk om na te denken over het plezier dat je hebt in de doelen die je nastreeft. Wanneer je merkt dat je alleen nog maar moet van jezelf en het plezier er niet meer is, is het verstandig om eens na te denken of dit wel een goed doel is voor jou. Je streeft dingen in de meeste gevallen na omdat je ze wilt. Wat wil jij?

¹ Aldea, M.A., Rice, K.G., Gormley, B., & Rojas, A. (2010). Telling perfectionists about their perfectionism: Effects of providing feedback on emotional reactivity and psychological symptoms. Behaviour Research and Therapy, 48, 1194-1203.

Rommel_Animo Sportpsychologie

Deze blog is eerder verschenen op Glow Magazine!